ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ OKULU

Ortaokullardan Liselere Geçiş İçin Özgün Bir Model Önerisi

16-18 Ocak 2014’te Millî Eğitim Bakanlığı, Atatürk Araştırma Merkezi ve Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi tarafından Antalya'da ortaklaşa düzenlenen "Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze Eğitimde Kademeler Arası Geçiş ve Yeni Modeller Uluslararası Kongresi’nde sunduğum bildirinin  özeti.

Ortaöğretime Geçiş Okulu (ORGO), hem merkezi sınavların eğitim kurumları üzerindeki baskısınıkongre en aza indirmek hem de ortaokulu bitiren öğrencilerin ortaöğretim kurumlarına geçişini düzenleyen yaklaşık 5-6 hafta sürecek minyatür bir okul modelidir.

 

Ortaöğretime Geçiş Okulu, merkezi sınavların varlığından çok, bu sınavların, yıl içinde yapılan eğitim ve öğretimi etkisi altına almasından kaynaklanan olumsuzlukları kaldırmak için tasarlandı.

Amaç iyi ya da başarılı öğrencileri belli okullarda toplamak değil, evlerine en yakın okulları çekici kılmak ve her öğrencinin kendi mahallesindeki okulda kalmasını sağlamaktır.

Bu olumsuzlukların en başında okullarımızın başarı sıralamasında merkezi sınavların ölçüt alınması gelmektedir. Durum böyle olunca; okul yöneticileri, öğretmenler, öğrenciler ve veliler etki altında kalmakta; öğretmenler konu ve kazanımlar bağlamında öğretim programlarından ödün vermek zorunda kalmaktadır. Okul dışında eğitim desteği almayı öğrencilerin gündeminde tutmakta, dolayısıyla dershane ve özel ders isteğini körüklemektedir.

Bir başka önemli nokta da merkezi sınavlar kış koşulları içinde kapanan okulları kesintisiz eğitim yapıyor saymaktadır.

kong2Okullar tatil edildikten bir hafta sonra başlar ve altı hafta devam eder. Lise ortak dersleri bağlamında özel program doğrultusunda ilk beş haftada akademik eğitim-öğretim, altıncı haftasında merkezi sınavlar yapılır. Dersler lise binalarında yapılır, derslere de lise öğretmenleri girer.

Öğrenciler ORGO’DA alacakları puanlara olumsuz yansıyacağı kaygısıyla şişirilmiş puan peşinde koşmazlar. Kopya veya doğru olmayan yollarla elde edilecek yüksek notlara iltifat etmezler.

Ortaokullarda;

1.    Öğretim yılı merkezi sınavlar karşısında bağımsız kalır.

2.    Yönetici, öğretmen ve öğrenciler merkezi sınav stresi yaşamaz.

3.    Öğretmenler öğretim programlarından ödün vermek zorunda kalmaz.

4.    Öğrencilerin öğretmenlerle olan iletişimleri güçlenir, karşılıklı güven ortamı oluşur.

5.    Öğrenciler öğretim programlarında (müfredat) belirtilen kazanımları kavrama ve öğrenme yarışı içinde olurlar.

6.    Merkezi sınav kapsamı dışında kalan resim, müzik, sağlık bilgisi ve benzeri dersler gerçek değerlerine kavuşur; bu derslerin öğretmenleri öğrencilerini yönlendirme fırsatı bulur.

7.    Ders dışı öğretim desteğine bağımlılık azalır; dershaneler ve özel dersler öğrencilerin gündeminden düşer.

8.    Haziran ayında olmasından dolayı okullara ulaşım sorunu olmaz.

9.    Kışın okulları kapanan öğrenciler mağduriyet yaşamaz.

10. Karla kapanan yollara çözüm olmayabilir, ancak haziran sıcağına karşı çözüm üretilebilir.

11. Doğu ve batı arasındaki fark en aza indirilir

Temel eğitim okullarında yaşanan merkezi sınav olumsuzlukları, olduğu gibi ortaöğretim kurumlarında da yaşanmaktadır. Bu nedenle Ortaöğretime Geçiş Okulu, aynı zamanda ortaöğretimden yükseköğretime geçiş modeli olarak da uygulanabilir. Yani, YÜKSEKÖĞRETİME GEÇİŞ OKULU (YÜGO) olabilir. (Proje metninin sonunda kısaca açıklamaya çalıştım)

 ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ OKULU (ORGO) SÜRECİ

Kısa adı ORGO olan Ortaöğretime Geçiş Okulu, her öğretim yılı sonunda, muhtemelen haziran başında başlayan ve beş hafta süren minyatür bir okul modelidir.

Beş haftalık süreç sonraki yıllarda, programın kamuoyu ve eğitimciler tarafından kabul görmesi durumunda süre uzatılabilir.

Üniversitelere giriş için, YÜKSEKÖĞRETİME GEÇİŞ OKULU (YÜGO) olarak düzenlenmesi durumunda beş haftalık süre, altı haftaya, zamanla da bir yıla çıkarılabilir.

 Ortaöğretime Geçiş Okulu Başvuruları

1. Ortaokulları bitiren öğrenciler, öğrenimlerine devam etmek istedikleri Fen, Anadolu, İmam Hatip, Meslek Lisesi, Güzel Sanatlar, Spor ve Özel Liseleri bünyesinde 4 (dört) hafta süreyle açılacak olan Ortaöğretime Geçiş Okullarına başvuru yaparlar. Başvurular doğrudan liselerde olabileceği gibi e-okul sistemiyle de yapılabilir. Başvuru yapılacak okul kapsamına öğrencilerin mezun oldukları ortaokullar da dâhil edilebilir.

Bir okula başvuran öğrenci sayısı okulun kontenjan sayısı kadar veya daha az olursa, bu okula kayıt yaptıran öğrenciler sadece okulun seviyesine katkı yapmak amacıyla sınava katılırlar.

 Kapsama Girecek Dersler ve Öğretim Programı

2. Millî Eğitim Bakanlığı okulların türüne göre Ortaöğretime Geçiş Okulunda okutulacak dersleri belirler. Bu derslerle ilgili olarak hazırlanan 4 haftalık müfredat konularını okullara gönderir. Müfredatta yer alan konuların ağırlığı lise konuları olmakla birlikte ortaokulların konularına da yer verilir.

Özel durum: Ders seçimi yapılırken ve öğretilecek konular belirlenirken, ortaokul öğretmenlerinin derslerini lise konularına yönelebilecekleri gözden ırak tutulmamalı. Dershane sistemini sürdüren etkinlik merkezleri de harekete geçebilirler.

3. Liselere hazırlık niteliği taşıması nedeniyle ORGO Müfredatının ağırlıklı olarak lise konularından seçilmesi doğaldır. Anadolu ve Fen liselerindeki müfredat aynı olabilir. İmam Hatip ve diğer meslek liselerinde okutulacak ortak derslere ilaveten okulların kendi alanlarıyla ilgili bir meslek dersi eklenir. Galatasaray lisesi gibi özel yönetmeliği olan okullarla, yabancı okullar ve özel okullar isteğe bağlı olarak Ortaöğretime Geçiş Okulu kapsamı dışında tutulabilir. Eğer katılmaları gerekirse okullarında verdikleri eğitimlerde tıpkı meslek liselerinde olduğu gibi ek konu isteğinde bulunabilirler. Ancak sırf özel yönetmeliği olan okullar için eklenen özel dersler ile alan dersleriyle ilgili sorular ortak derslerden ayrı hesaplanır. Elde edilecek puanlar sadece ilgili okullara girişte öğrencilere avantaj sağlar.

Öğrenci hangi okulda derslere devam ettiyse, o okula kayıt yaptırırken ortak derslerden elde ettiği puanların yüzdelik bir dilimi ek puan olarak eklenir. Diğer okullardan gelen öğrencilere karşı bir avantaj hakkına sahip olur.

Öğrencilerin ikamet adreslerine yakın okulları tercih etmelerini teşvik etmek için, okulun yakınlık derecesine göre ortak derslerden elde ettikleri puanlara ikinci bir ek puan eklenmesi uygun olur.

Örneğin aynı muhtarlık bölgesinde yer alan okulu tercih edenlere 10-20 arası bir puan eklenir. Farklı mahallelerdeki okulları tercih edenlere, okulun uzaklığına göre daha düşük bir puan eklenir. Farklı ilçe veya illerdeki okulları tercih edenlere ek puan verilmez.

Anlaşılması zor gibi görünen bu durum herkesin anlayabileceği bir tablo halinde kamuoyu ile paylaşılır.

 Öğrencilerin Okul Seçimi

4. Öğrenciler ORGO derslerine hangi tür okulda girerse girsin, tüm öğrenciler ortak derslerden aldıkları puanlarla okumak istedikleri her türdeki okula puan üstünlüğü esasına göre kesin kayıt yapma hakkı kazanır. Alan derslerinden kaynaklanan puanlar ise sadece meslek liselerine girişte ortak ders puanlarına eklenir.

ORGO sınavlarında yüksek not alan öğrencilerin ORGO okuluna devam ettikleri okula kesin kayıt yaptırmaları özendirilir. Yıllardır yüksek puanlı öğrencilerin belli okullarda toplanmasıyla seviyesi en yüksekten en aza göre bir piramit oluşturulmasına izin verilmez. Yüksek puanlı veya başarılı öğrenciler kendi okullarında desteklenmeli ve geleceğe emin adımlarla yürümeleri sağlanmalı.

ÜSTÜN ZEKALI veya HİPER AKTİF özellikli öğrenciler için özel programlar veya özel okullar tasarlanması ayrı bir yapılanması gerekli ve önemlidir.

 ORGO için Liselerin Yapacakları

5. Liseler derslik ve öğretmen durumlarına göre okullarına başvuru yapan öğrencileri sınıflara yerleştirir. Okul müdürleri veya ilçe MEM tarafından görevlendirilen öğretmenler MEB tarafından gönderilen minyatür programı esas alarak dört haftalık program yaparlar.

6. Yabancı liseler dışında tüm liselerde haftanın altı günü, pazar günü hariç, dört hafta süreyle kesintisiz akademik öğretim yapılır.

Ders İşlenişi

7. Öğretmenler derslerde öncelikli olarak ÖĞRENMEYİ öğretirler. Öğrencileri konu anlatımlarıyla boğmak ve yormak yerine, kazanımlar doğrultusunda öğrencileri yönlendirirler, onlara ulaşmalarını istedikleri bilginin kaynağını gösterirler, kendi kendilerine bilgiye ulaşmalarının yolunu açarlar.

Öğretmenler daha çok öğretmen desteğine gereksinim duyan öğrencilerin yanında olurlar, bilginin kullanımına ağırlık verirler.

Böylece Yapılandırmacı Öğretime geçiş için nitelikli bir adım atılmış olur.

 ORGO Sınavları

8. Tüm sınavlar merkezi sistem esasına göre yapılır. Dört haftanın sonunda, beşinci hafta sınav haftasıdır. Sorular Millî Eğitim Bakanlığı tarafından gönderilir. Sınav takvimini de bakanlık hazırlar. Daha önceki merkezi sınavlardaki sınav disiplini aynen uygulanır.

Bu sınavlarda sorulacak sorular bilginin kullanıma yönelik olacak biçimde hazırlanır, kesinlikle bilgi tekrarı veya ezbere dayalı sorular sorulmaz.

Bu sınavda öğrenciler ORGO ya devam ettikleri okullarda sınava girerler.

Lise öğretmenlerinden seçilen salon görevlileri ve gözetmenler farklı okullara yönlendirilir. Ders verdikleri sınıflarda gözetmenliğe izin verilmez.

Lise öğretmenleri görevlendirildikleri okullarda salon başkanı olurken, gözetmenler ortaokul öğretmenlerine verilebilir.

 Merkezi Sınavlarla İlgili Ölçme ve Değerlendirme

9. Öğrencilerin ORGO sınavlarında işaretledikleri doğru sorular önce 100 puan üzerinden değerlendirilir, daha sonra da diploma notlarıyla da ilişkilendirilerek 500 puana çevrilir.

ORGO puanı ile diploma notu karşılaştırılır. Diploma notunun belli bir oranı ORGO puanına eklenir. Eklenecek puanın belirlenmesinde iki puan arasındaki fark göz önünde bulundurulur. Eğer diploma puanı ORGO puanından yüksek ise, ORGO puanına yapacağı katkı oranı azaltılır. Ancak aradaki fark makul oranda ise, hatta ORGO puanından yüksekse, etki yapacak katkı puanı arttırılır.

Bu düzenlemedeki amaçlardan biri de ortaokullarda öğrencilerin öğretmenlerinden yüksek not taleplerini önlemek, aynı zamanda öğretmenlerin de hormonlu/şişirilmiş not vermemelerini sağlamak…

 Öğretmenlerin, Öğrencilerin, Velilerin Yıllara Uzanan Uzun Soluklu Sınav Stresinden Kurtulması

Ortaokul öğrencileri ve öğretmenleri eğitim ve öğretim sürecinde merkezi sınav esaretinin uzağında kalır. Bağımsız ve özgün eğitime ortam hazırlanmış olur. Okulların ve öğretmenlerin başarı sıralaması merkezi sınav sonuçlarıyla ölçülür.

Bundan dolayıdır ki ortaokullarda görevli öğretmenler öğrencileri hak ettiği için verdiği yüksek notlar hakkındaki olumsuz algı yok olur.  Öğrenciler haksız yere yüksek not peşinde koşmazlar, şişirilmiş/hormonlu not gerçeği buhar olur, kopya büsbütün öğrenci gözünden düşer…. Çünkü bilirler ki hak etmeden aldıkları yüksek notlar ORGO puanından eksilmeye yol açacaktır.

Bakanlığın öngördüğü YAPILANDIRMACI öğretim modeliyle ilgili takdirleri geçmiş yıllardan daha hızlı hayata geçer.

10. Ortaokullarda gözetmensiz sınav hayal olmaktan çıkar, gerçeğe dönüşür.

 Kar, Göç, Doğal Afet ve Benzer Olaylar Nedeniyle Eğitim Yılı Kesintileri Sorun Olmaz

11. Mevsimlik işçi veya başka nedenlerle yer değiştirmek zorunda kalan insanların çocukları için gittikleri yerlerde önlemler alınır. Kırsal alanda, mevsimlik işçilerin yoğun olduğu ortamlarda geçici ORGO ‘lar açılır. Kısacası öğrencilerin ORGO derslerine katılabilecekleri ortamlar hazırlanır. Hiçbir öğrenci mağdur duruma düşmez. Diğer olaylar için de çözümler üretilir.

Özel Yönetmeliği Olan Liseler

12. Bazı liseler, örneğin fen liseleri, yabancı liseler, özel yönetmeliği olan liseler kabul edecekleri öğrencilerin puanlarında bazı derslerin puanlarını ölçüt alabilirler. Spor, güzel sanatlar ve meslek liseleri ortak derslerle ilgili puanlara ek olarak alanlarıyla ilgili puanları da dikkate alabilirler.

 Ortaöğretime Geçiş Okuluna Katılım

ORGO’YA katılımın tüm öğrenciler için zorunlu olup olmayacağı, katılmayanların sınavlara girip giremeyeceği ve benzer konular bakanlık tarafından hazırlanan bir yönetmelikle okullara, öğrencilere, velilere duyurulur.

 

PUAN TÜRLERİ

A. Ortak Derslerle İlgili Temel Puan:

  (Ortak derslerle ilgili soruların doğru seçeneklerinin karşılığıdır. Tüm okullar için geçerlidir.)

b. Temel Eğitim diplomasındaki puanın yüzdelik dilimi:

Doğal olarak ortaokul başarısının da liseye girişte katkısı olmalı. (Yukarıda 9 maddede açıklandı)

C. Ortaöğretime Geçiş Okuluna Devam Edilen Lise Ek Puanı:

  (Bu puan Ortaöğretime Geçiş Okuluna devam ettiği ve sınava girdiği liseler için geçerlidir. Milli Eğitim Bakanlığı ORGO puanının yüzdelik bir dilimini ölçüt alarak belirler. Özel yönetmeliği olan okullar, yabancı okullar ve sınavla öğrenci alan özel okullar bu kapsamın dışında kalır)

D. Okulun İkamet Adresine Yakınlık Ek Puanı:

  Öğrencinin ORGO puanına bakılmaksızın, okulun yakınlığına göre Milli Eğitim Bakanlığının belirleyeceği ek bir puan… Yakın okullara teşvik etmek amacıyla yapılır

E. Alan Derslerinden Kaynaklanan Ek Puan:

Meslek, İmam Hatip, Güzel Sanatlar, Spor ve kendine has alanı olan okullarla ilgili olarak Ortaöğretime Geçiş Okullarında müfredata ek olarak dâhil edilen derslerle ilgilidir. Sadece ilgili alanı olan okul kayıtlarında geçerli olur. Ancak bazı okullar ortak derslerle ilgili puanla ön kayıt yapıp daha sonra alanlarıyla ilgili yetenek sınavı yaparak öğrenci kabul edebilirler.

F. Özel Yönetmeliği Olan Okullar

Yukarıdaki bazı maddelerde değinildi. Bu okullarda sınav yapılıp yapılmaması okulların isteğine bağlı bırakılabilir. Ayrıca ek puan talepleriyle ilave konu eklenebilir. Bu konulara bağlı puanlar sadece bu okullara, uygun görülürse Fen liselerine girişte avantaj sağlar.

 

Not: Herhangi bir liseye bağlı kalmaksızın farklı mekânlarda geçici olarak açılan Ortaöğretime Geçiş Okullarına devam eden öğrenciler, başvuru sırasında öğrenim görmek istedikleri okulu seçerler. Farklı nedenlerle başka yerlerde bulunan öğrenciler de başvuru sırasında okul seçimi yapabilirler. Bu öğrencilerin sınava girilen lise ek puanı ile ikamete yakınlık puanındaki hakları kaybolmaz.

 

Ortaöğretime Kayıtlar:

Sistemin başından sonuna kadar, öğrenciler ikamet adreslerine en yakın okula özendirilir. Uzak okul tercihleri veli ve öğrencinin isteğine bağlı olur.

Bu konuda farklı çözümler üretilebilir. Ancak TEOG sisteminde olduğu gibi, e-okul kanalıyla yapılması uygundur.

 

a. Anadolu Liseleri: Doğrudan ORTAK DERS puanıyla öğrenci kabul ederler. TEOG sisteminde olduğu gibi puan üstünlüğü esas olur.

Ortak ders puanı

ORGO ya devam edilen okul puanı

İkamet puanı

TOPLAM:……………….. Puan üzerinden,

Puan üstünlüğüne göre kayıt kabul ederler.

 

b. Meslek ve İmam Hatip liseleri;

Ortak ders puanı

ORGO ya devam edilen okul puanı

İkamet puanı

Alan dersi veya uygulama/beceri puanı

TOPLAM:……………….. Puan üzerinden,

Puan üstünlüğüne göre kayıt kabul ederler.

 

c. Özel Yönetmeli Olan Okullar ile Yabancı Okullar (İsteğe bağlı)

Ortak ders puanı

ORGO ya devam edilen okul puanı

İkamet puanı

Bu okullar için eklenmiş konularla ilişkili puanlar

TOPLAM:……………….. Puan üzerinden,

Puan üstünlüğüne göre kayıt kabul ederler.

 

ORGO’NUN KAZANIMLARI

1. Tüm ortaokullar özgürlüğüne kavuşur. İlkokullardaki özgün eğitim-öğretim güveni yaygınlaşır.

2. Ortaokullarda öğrenciler öğrenciliğini yaşar, öğretmenler öğretmenliğini yapar.

3. ORGO sınavları beş haftalık öğretimle ve lise konularıyla sınırlı olacağından, ortaokullarda, yıl içindeki eğitim ve öğretimi etkilemez, öğretmen ve öğrenciler üzerinde merkezi sınav stresi yaratmaz.

4. Ortaokullardaki öğretmen ve öğrenciler merkezi sınav baskısından kurtulmuş olur.

5. Öğretmenler, öğretim programlarındaki konuların öğrenilmesini/öğretilmesini, planladıkları biçimde sürdürürler.

6. Öğrenciler ise öğretmenlerinin yönlendirmeleri doğrultusunda, kazanımları kavrama ve öğrenme gayreti içinde olurlar.

7. Özellikle merkezi sınav kapsamı dışında kalan RESİM, MÜZİK, BEDEN EĞİTİMİ gibi derslerin öğretmenleri, öğrencilerin ilgisizliğinden yakınmazlar.

8. Öğretmenlerin yaptığı sınavlarda açık uçlu sorular egemen olacağından, dershanelere olan bağımlılık azalır, dolayısıyla DERSHANELER ÖĞRENCİLERİN GÜNDEMİNDEN düşer.

9. Kışın yoğun kar yağışı nedeniyle yolları ve okulları kapanan öğrencilerin mağduriyetleri ortadan kalkar.

10. Mevsimlik işçi veya başka nedenlerle yer değiştirmek zorunda kalan insanların çocukları için gittikleri yerlerde önlemler alınır, ORGO derslerine katılabilecekleri ortamlar hazırlanır.

 

ÖNERİ:

Bu model liselerden üniversitelere geçiş için de düzenlenebilir. Ortaöğretime Geçiş Okulu başlangıçta beş hafta uygulanır, daha sonraki yıllar hafta sayısı artırılır ve nihai olarak başka ülkelerde olduğu gibi ÜNİVERSİTEYE GEÇİŞ OKULU olarak bir öğretim yılına dönüştürülebilir. 

 

Öğretim yılı bağımsız kalır.

Yönetici, öğretmen ve öğrenciler merkezi sınav stresi yaşamaz.

Öğretim programlarından ödün vermeye gerek kalmaz.

Öğrencilerin öğretmenlere olan güvenleri artar.

Öğrenciler kazanımları kavrama ve öğrenme gayreti içinde olurlar.

Merkezi sınav kapsamı dışındaki dersler gerçek değerine kavuşur.

Dershanelere olan bağımlılık azalır, öğrenci gündeminden düşer.

Okullara ulaşım sorunu olmaz.

Kışın okulları kapanan öğrenciler mağduriyet yaşamaz.

Doğu ve batı arasındaki fark sıfırlan