ÖZEL ÖĞRETİMDE DEĞİŞİMİN ANAHTARLARI
Lise ve Ortaokullar İçin Henüz Erişilmez Sanılan, Ancak Hemen Uygulamaya Hazır 11 Özgün Anahtar
Hep merak ederim!
Okul kurucuları, her türlü hareket alanına ve olanaklara sahip oldukları halde, tanımladıkları/özledikleri öğretim sistemini kendi okullarında neden hayata geçirmezler? Üstelik MEB ‘e de örnek olmak varken…
Zira, “…bir
doktor o gün gelen hastaların tümüne aynı ilacı verse ne olurdu?
Benzetmek gerekirse okullarımızda yapılan tam da bu”
[1]
Başka bir deyişle; dost ve arkadaşlarıyla bir arada olan grup içinde tanıdığınız birini görür görmez ―gerekçemiz ne olursa olsun― “Cebinde kaç lira var, göstermeni istiyorum!” dediğimizde, o an için böyle bir soruya muhatap olan birinin durumunu düşünebiliyor musunuz? Derslerimizde yapılan da böyle böyle bir şey!
Zaten Öğretmen Merkezli öğretimin doğası da tam bu değil mi?
Sık sık bu duruma düşen veya düşeceğini var sayan pek çok öğrenci; DERSİ, ÖĞRETMENİ, ÖĞRENMEYİ, özellikle de OKULUNU SEVEBİLİR mi?
İşte bu yüzdendir
ki; öğrencilerimiz verilen her ilacı almak istemiyor, yani
öğretmenlerini dinlemiyor, çevrimiçi ekrana yaklaşmıyor, derse
katılmıyor, yaz denileni yazmıyor, ödevini yapmıyor. En acısı da
öğrenmek istemediğini, okulu sevmediğini açıkça belli ediyor.
Sorunlar bu denli
bilindiği halde, özgün çözümlere rağmen eyleme geçilmiyor…
Neden?
Yanıt: "Benim
tıkır tıkır işleyen bir kurumum var, başkalarının rahatı için
kendimi niçin yorayım?"
1. YÜZ YÜZE ÖĞRETİMDE YENİLİK: Sınıf yönetiminde egemen olan; "anlatılanı dinle", "söyleneni yaz", " ödevini yap" yaklaşımından hiç olmazsa 2021-2022 öğretim yılında kısmen de olsa ―en azından bazı derslerde― uzaklaşmak zorundayız. Gençlere çok borçluyuz, bu öğretim yılı için zaman geçmiş değil!
Kovid-19’un yarattığı karmaşık ortamda, öğrenmenin
merkezinden öğretmeni çıkarıp oraya öğrenciyi yerleştirmezsek;
öğrencilerin AKADEMİK DÜZEYİNE, ÖĞRENME BİÇİMİNE ve ÖĞRENME SÜRECİNE
yanıt veren eğitim ve öğretim yapamayız, yapamıyoruz.
Çağın gereği olarak, henüz öğretim yılı yeni
başlamışken, hazır fırsat da oluşmuşken öğrencilere her öğretim yılı
başında kendi müfredatını yapma yetkisi vermek zorundayız. Bu o
kadar zor bir iş değil! Bunu yapmazsak, öğrenci NEYİ; niçin, nerede,
nasıl, ne kadar sürede ve kiminle öğreneceğini bilmeden ona
ÖĞRENMEYİ öğretebilir miyiz?
Çözüm:
Eğitimde KSY Sistemi! Yüzde yüz denenmiş, kalıcı öğrenmeyi yüzde yüz
gerçekleştirmiş…
2. GERÇEKÇİ
ONLİNE ÖĞRETİM: Çevrimiçi
öğretimde öğrencilerin ekrandan uzaklaşmalarının nedenleri herkesçe
bilindiği halde, bu nedenler bilinçli veya bilinçsiz başka konuların
gölgesinde kaldı. Yüz yüze öğretimdeki gelenekselleşmiş Öğretmen
Merkezli Öğretim yaklaşımını aynen sürdürmek yerine öğrencileri
ekrana bağımlı kılacak yeni çözümler uygulanmadı. Önerilenler değer
bulmadı.
Hem yüz yüze hem
de uzaktan öğretimde fiilen resmi lisede bireysel olarak Türk Dili
ve Edebiyatı derslerinde uyguladığım sistem, öğrenci-öğretmen
diyaloguna zirve yaptırırken aynı zamanda velileri de
kendiliklerinden okulun gönüllü elçisi yapmıştır. Nitekim veliler
bulundukları her ortamda çocuklarının ve kendilerinin
memnuniyetlerini anlatırken farkında olmadan okulun gönüllü elçisi
gibi davrandıklarına tanık oldum.
Eğitimde KSY
Sistemi, hem uzaktan hem yüz yüze öğretime yanıt verebilecek biçimde
tasarlanmıştır.
3. ÖĞRETMENSİZ ORTAM KAZANIMLARI:
Öğrenciler, öğretmenlerin olmadığı ortamlarda, örneğin; yemekhanede
yemek yerken, sınıfta öğretmenlerini, kantin sırasında dikilirken
öğrenmeyle baş başa kalıyorlar. Hem de en küçük bir baskı, telkin
veya yaptırım olmadan; yüzde yüz kendi doğalıklarıyla…
(ERG, Eğitimde İyi Örnekler
Konferansında en etkili sunum, 2007)
4. GÜNCEL DERS TUTANAĞI: Türkçe
dersleri ile 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı ders süreçlerinin yazıyla
anlatılmasını esas alan bir uygulama… Veli ve öğrencilerdeki
yankılarını anlatmak inandırmaya yetmez, yaşamayı gerektiriyor.
Velilerin
memnuniyetinden daha fazlası, öğrenciler için ne kadar gerekli ve
değerli olduğuna tanık oldum. Sosyal hayatımızdaki önemli bir
yaraya/kaçışa bundan daha etkili çözüm düşünemiyorum!
Hazırlık
gerektirmez, hemen uygulanabilir. Tüm dersler için örnek olması
bağlamında; ortaokul Türkçe dersleri ile 9. Sınıf Türk Dili
Edebiyatı derslerinde başlatılması uygun olur.
5. YAZI TAHTASI ÖNÜNDEKİ TİYATRO:
MEB Yayınları arasında yer alan “Edebiyatı
Oynayarak/izleyerek Öğreten Oyunlar” adlı kitabımda yer alan 16
kısa oyun ile ilgili.
OYUNLARLA
İLGİLİ ÖNERİM: Lise
öğrencileriniz tarafından veya güzel sanatlar fakültesi tiyatro
bölümü öğrencileri desteğiyle sahnelenen oyunlar, Türk Dili ve
Edebiyatı konuları paralelinde düzenlenen takvime uygun olarak
okuldaki tüm lise öğrencilerine ve velilere izletilir. Öğrenci
anketiyle en başarılı bulunan oyunlar, il veya ilçedeki diğer resmi
ve özel okul öğrencilerine de izletilir. Ya okuldan okula turne
düzenlenir ya da bizzat okul salonuna davet edilirler.
Eminim sizlerin
velileri de, “Ne güzel
edebiyatımız varmış” demekten kendilerini alamayacaklardır.
Not: Oyunların
tamamı öğretmenlik yaptığım yıllarda H. Avni Sözen Anadolu Lisesinde
dersine girdiğim öğrenciler tarafından,
yazı tahtası önünde sahnelendi. O yıllarda konferans salonu
yapım sürecindeydi.
6. KABİNET SİSTEMİ:
Öğretmen-öğrenci diyalogu, öğretmen-veli görüşmeleri için bundan
daha etkili bir çözüm yok. Pamukova Mekece Ortaokulunda şahsen
uygulamaya koyduğum, Haydarpaşa Anadolu Lisesinde (Depreme karşı güçlendirme öncesinde)
ise fiilen yararına ve
gerekliliğine bizzat tanık olduğum uygulamayı anlatacağım. Disiplin
olaylarını nasıl önlediğini örnekleriyle paylaşacağım.
7. İSTANBUL’DAKİ ANADOLU:
Zümreler arasındaki işbirliğini hayata geçirdiği için Görsel
Sanatlar dersini ve öğretmenini baş tacı yapacak bir uygulama.
Örneğin;
öğrencilerin tümünü Anadolu’nun her yerine götüremezsiniz, ancak
Görsel Sanatlar dersi Anadolu’yu okula getirebilir. “Anadolu
Konsepti Eğitim”
8. SINIF ÖZDENETİM KURULU:
Hem Öğrenci Merkezli hem de Öğretmen Merkezli öğretim sisteminde
uygulanabilir. Sınıftaki öğrencilerle öğretmen arasındaki güveni ve
sevgiyi zirveye çıkarıyor. Öğretmenin yazılı soruları, not ve
performans takdirlerinde fırsat eşitliği sağlarken, öğrenci
başarısında isteklendirici/itici bir güç oluşturuyor. Ayrıca sınıf
disiplinine yaptığı katkıyı da anımsatmak isterim.
Yönetmeliklerde böyle bir
konu yok. Eğitimde KSY Sistemiyle ilgili uygulamadan dolayı
savunmamı almak amacıyla gelen bakanlık müfettişi, ilgili
sınıflardaki öğrencilerin görüşlerini aldıktan sonra, teşekkür edip
ayrılırken, "Bundan sonra
yönetmelikleri aynen uygulayanlara değil, onları öğrenci lehine iyi
uygulayanlara öğretmen diyeceğim ve her gittiğim okulda bu
uygulamayı örnek olarak anlatacağım" demişti.
9. OKUMA ALIŞKANLIĞI İÇİN ÖZGÜN
UYGULAMA: Tek bir cümle öğüt vermeden, kitap önerisi yapmadan,
okumanın yararlarını anlatmadan öğrencilere/gençlere okuma alışkanın
nasıl kazandırılacağını anlatacağım.
Yüzde yüz başarı
garantisi olan bu konuyla ilgili H. Avni Sözen Anadolu Lisesinde
yaptığım denemenin geniş öyküsünü kişisel web sayfamda paylaştım.
(www.iyiorneklerlisesi.com/05okumal%C4%B1skanlg%C4%B1.html)
10. İSTEKLENDİRME ÖRNEKLERİ:
Uygulanan sistem ne olursa olsun, her öğretmen için çok gerekli bir
yöntem. Lise ve ortaokullardaki tüm derslerde, konuya başlarken
öğrencileri isteklendirme (motivasyon) örnekleri… Her ders için
olmazsa olmaz! Her öğretmen için ihtiyaçtan öte elzem…
11. EĞİTİM YAYINLARIYLA İLGİLİ
FIRSAT ÖNERİSİ: Öğretmenlerin arayıp da bulamadığı, ama en çok
gereksinim duydukları web uygulaması. Öğretmenle kitap arasında
canlı bağ kurulmuş olacak. Öğretmenler için soru bankası ve konu
anlatım modüllerinin işlevi çok daha işlek olacak. Bu tür kitapların
satışlarına hız kazandıracak. Bu yüzden de eğitim yayıncılarının “Şimdiye
kadar biz niye düşünmedik” diyecekleri özgün bir uygulama. (İlk
kez size anlatacağım)
(…)
Sözün Sonu:
Yukarıda yazdığım konuların tüm
ayrıntılarını sözlü sunumla şahsen veya eğitim ekibi ile paylaşmaya,
tartışmaya ve her türlü soruları yanıtlamaya hazırım.
Tamamını veya bazılarını uygulamak istemeniz halinde, yarı zamanlı olarak destek vermek isterim. (İletişim: seferyuruk@hotmail.com / 0 536 482 84 61 )
[1] Prof. Dr. Burhanettin DÖNMEZ, TTKB Başkanı, Hürriyet